نوع مقاله: مقاله کامل پژوهشی

نویسندگان

• پریسا جعفریان اصل ¹
• راضیه نیازمند ²
• سید طفیل حسین شرازی ³

¹ دانشجوی دکتری، گروه شیمی مواد غذایی، مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران

² دانشیار، گروه شیمی مواد غذایی، مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران

³ استاد، مرکز ملی تجزیه و آنالیز شیمی، دانشگاه سند، جامشور، پاکستان

چکیده

تقطیرات بوگیری روغن کلزا یکی از محصولات فرعی و ضایعات کارخانجات فراوری روغن‌های گیاهی می­‌باشد که حاوی ترکیبات مغذی باارزش و زیست‌فعال مانند فیتواسترول ها، توکوفرول‌ها و اسکالن می‌­باشد. در مطالعه حاضر برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مانند رنگ (سلول 1 اینچ سلول، واحد 5 R + Y)، مقدار اسید چرب آزاد (به عنوان٪ اولئیک)، عدد صابونی (میلی گرم KOH / g)، روغن خنثی (٪)، مواد صابونی ناشونده (٪)، توکوفرول‌های کل (میلی گرم٪)، فیتواسترول‌های کل (٪) تعیین گردید. از تکنیک فراصوت جهت جزء‌به‌جزء‌کردن و جداسازی تقطیرات بوگیری کلزا به بخش متانولی صابونی ناشونده کمتر قطبی و بخش هگزانی که به طور عمده حاوی لیپیدها بود استفاده شد. ترکیب چربی های طبیعی موجود در عصاره متانولیک تقطیر بی بوکننده کلزا توسط HPLC ،و ترکیب اسیدهای چرب توسط طیف‌سنجی جرمی کروماتوگرافی گازی (GC-MS) مورد بررسی قرار گرفت. اسکوآلن انحراف استاندارد نسبی بالاتری داشت (3 درصد). درحالی‌که توکوفرول­‌ها و استرول‌­ها انحراف استاندارد نسبی پایین‌تری به ترتیب بین 0/36-0/11 درصد و 0/28-0/04 درصد نشان دادند. بر اساس نتایج به دست آمده فراوان ترین ترکیبات در تقطیرات روغن سویا فیتو استرول ها بودند (14/22- 5/15 درصد). این در حالی ست که غلظت اسکوآلن و توکوفرول به ترتیب 2/05- 1/9 درصد بود. همچنین تری گلیسیریدها اصلی ترین گلیسریدهای تقطیرات بودند (1/4 درصد).نتایج این پژوهش نشان داد که بخش حاوی لیپیدهای قطبی با فعالیت زیستی، با استفاده از حلال متانول تحت یک روش غیر مخرب ( بدون استفاده از فرایند صابونی شدن) بطور موثری قابلیت جداسازی و استخراج دارد.

کلیدواژه‌ها

• تقطیرات بوگیری روغن کانولا
• کروماتوگرافی گازی
• استرول
• توکوفرول