پژوهش و نوآوری در علوم و صنایع غذایی
خواص فیزیکوشیمیایی، ضدمیکروبی و محتوی ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی بره‌موم کندوهای زنبورعسل استان خراسان رضوی
نوع مقاله : مقاله کامل پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، گروه ایمنی و کنترل کیفیت مواد غذایی، مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران
2 دانشیار، گروه شیمی مواد غذایی، مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران
3 دانشجوی دکتری، گروه شیمی مواد غذایی، مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی، مشهد، ایران
چکیده
در این تحقیق ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و ضدمیکروبی بره‌موم حاصل از کندوهای زنبورعسل شمال شهر مشهد و نیز محتوی ترکیبات مؤثرۀ موجود در بره‌موم به روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) به‌طور کمّی و کیفی تعیین گردیده است. ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی نمونۀ بره‌موم (مانند خاکستر، رطوبت، مواد جامد محلول و نامحلول و عناصر فلزی موجود) اندازه‌گیری شدند. مقدار ترکیبات فنلی کل و فلاونوئیدی در عصارۀ اتانولی بره‌موم به‌ترتیب 40/216 میلی‌گرم بر گرم (برحسب اسید گالیک) و 26/40 میلی‌گرم بر گرم (برحسب کوئرستین) به‌دست آمد. آزمون‌های ضدمیکروبی نشان داد که حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) عصاره در برابر باکتری استافیلوکوکوس اورئوس مقدار 100 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر بود درحالی‌که در غلظت به‌کاررفته برای باکتری اشرشیاکلی MIC به‌دست نیامد. همچنین، نتایج آزمون حداقل غلظت کشندگی (MBC) حاکی از آن بود که عصارۀ بره‌موم روی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس تنها اثر مهارکنندگی دارد. ارزیابی محتوی ترکیبات فنلی و فلاونوئیدیدر عصارۀ بره‌موم به کمک HPLC نشان داد ترکیبات فلاونوئیدی شناسایی‌شده شامل فلاون‌ها (13/350 میلی‌گرم بر گرم)، فلاونوئیدها (6/375 میلی‌گرم بر گرم)، فلاونل‌ها (8/235 میلی‌گرم بر گرم) و فلاونون‌ها (16/825 میلی‌گرم بر گرم) بودند. براساس نتایج به‌دست‌آمده می‌توان از بره‌موم در صنایع مختلف غذایی و دارویی استفاده کرد.
کلیدواژه‌ها
اشراقی، س.س. و والافر، ش. (1382). بررسی اثرات ضدباکتریایی بره موم (Propolis) کندوی عسل بر گونه های بیماریزای نوکاردیا. مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی-درمانی شهید صدوقی یزد، 11(2)، 42-48.
اونق، ع.، توکمهچی، ا.، حسامی، م.ا. و ابراهیم‌زاده، س.ا. (1389). GC-MS مطالعه تاثیر عصاره الکلی بره موم (پروپولیس) حاصل از کندوهای زنبور عسل آذربایجان غربی علیه رشد قارچهای درماتوفیت و غیر درماتوفیت و آنالیز ترکیبات سازنده آن با روش GC-MS. مجله پزشکی ارومیه، 21(3)، 206-214.
تیموری، م. (1388). تجزیه اسانس و بررسی اثر ضد باکتریایی گیاه مرزه (.Satureja bachtiarica (Bunge در استان اردبیل. فیزیولوژی محیطی گیاهی (پژوهش های اکوفیزیولوژی گیاهی ایران)، 4(2)، 19-26.
رضوی زاده، ب.ب.م. و نیازمند، ر. (1397). تاثیر روش‌های استخراج خیساندن و فراصوت بر محتوای ترکیبات فنلی بره موم. فناوری‌های نوین غذایی، 6(2)، 293-304. doi:https://doi.org/10.22104/jift.2019.3161.1766
شاهدی، م. (1390). بررسی اثر ضد باکتری عصاره الکلی بره موم بر برخی باکتری های بیماری زای غذازاد، (رساله دکتری منتشرنشده). دانشگاه شهرکرد، دانشگده دامپزشکی.
ضیایی‌لائین، ا. (1391). گیاهان دارویی هزار مسجد (مشاهده شده در 10 دی 1397)، قابل دسترسی در درگاه الکترونیکی http://haval.blogfa.com/category
ضیا، م.ع.، منانی، ر.، محمودی، م. و بیات، م. (1388). بررسی تاثیر عصاره الکلی بره موم (پروپولیس) حاصل از کندوهای زنبور عسل ایران بر رشد تریکوفیتون منتاگروفایتیس، تریکوفیتون روبروم و تریکوفیتون وروکوزوم. مجله دانشکده پزشکی اصفهان، 27(95)، 232-241.
علی. (1395). معرفی بعضی از گیاهان دارویی منطقه کلات نادر (مشاهده شده در 10 دی 1397)، قابل دسترسی در درگاه الکترونیکی http://koohnavardforood.blogsky.com
مؤمن‌بیت‌الهی، ج.، بهرامی، ن.، منصوریان، آ.، اسماعیلی، م.، امانلو، م. و محمدنیا، ع. (1388). بررسی اثر ضد میکروبی عصاره بره موم (Propolis) بر شایع‌ترین میکروارگانیسم های آسیب زای دهان (کاندیدا آلبیکانس، استرپتوکوک موتانس، اکتینوباسیلوس) در شرایط آزمایشگاهی. مجله دندانپزشکی (جامعه اسلامی دندانپزشکان ایران)، 21(1)، 33-39.
نشوه، م. و ناظری، س. (خرداد، 1393). فعالیت ضد باکتریایی عصاره اتانولی بره موم بر ضد باکتریهای بیماریزای انسانی. ارائه شده در اولین کنگره ملی زیست شناسی و علوم طبیعی ایران، تهران، 3-5 خرداد، مشاهده شده در https://www.civilica.com/Paper-BSCONF01-BSCONF01_594.html.
هاتفی، م.، مهرابیان، ص.، نوحی، ا.ا. و رفیعی‌طباطبایی، ر. (1387). بررسی خواص ضدجهش زایی عصاره الکلی بره‌موم به وسیله سالمونلا تیفی‌موریوم و میکروزوم. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی اراک، 11(2)، 102-110.
Aamer, A., Abdul-Hafeez, M., & Sayed, S. M. (2014). Minimum Inhibitory and Bactericidal Concentrations (MIC and MBC) of Honey and Bee Propolis against Multi-Drug Resistant (MDR) Staphylococcus sp. Isolated from Bovine Clinical Mastitis. Alternative & Integrative Medicine, - 3(4), 1-5.
Ali. (2016). Introduction of Some Medicinal Herbs of Kalate Nader region Retrieved from http://koohnavardforood.blogsky.com (in Persian)
Association of Official Analytical, C., & Helrich, K. (1990). Official methods of analysis of the Association of Official Analytical Chemists. Arlington, VA: The Association.
Bankova, V. S., Castro, S. L. d., & Marcucci, M. C. (2000). Propolis: recent advances in chemistry and plant origin. Apidologie, 31(1), 3-15. doi:https://doi.org/10.1051/apido:2000102
Banskota, A. H., Tezuka, Y., & Kadota, S. (2001). Recent progress in pharmacological research of propolis. Phytother Res, 15(7), 561-571. doi:https://doi.org/10.1002/ptr.1029
Bruschi, M. L., Franco, S. L., & Gremião, M. P. D. (2003). Application of an HPLC Method for Analysis of Propolis Extract. Journal of Liquid Chromatography & Related Technologies, 26(14), 2399-2409. doi:https://doi.org/10.1081/JLC-120023254
Choi, Y. M., Noh, D. O., Cho, S. Y., Suh, H. J., Kim, K. M., & Kim, J. M. (2006). Antioxidant and antimicrobial activities of propolis from several regions of Korea. LWT - Food Science and Technology, 39(7), 756-761. doi:https://doi.org/10.1016/j.lwt.2005.05.015
Dias, L. G., Pereira, A. P., & Estevinho, L. M. (2012). Comparative study of different Portuguese samples of propolis: Pollinic, sensorial, physicochemical, microbiological characterization and antibacterial activity. Food and Chemical Toxicology, 50(12), 4246-4253. doi:https://doi.org/10.1016/j.fct.2012.08.056
Eshraghi, S., & Valafar, S. (2003). Stugy of antibacterial effects of propolis honeybee hive on Nocardia pathogens. Journal Of Shahid Sadoughi University Of Medical Sciences And Health Services, 11(2), 42-48. (in Persian)
Ghisalberti, E. L. (1979). Propolis: A Review. Bee World, 60(2), 59-84. doi:https://doi.org/10.1080/0005772X.1979.11097738
González-Martín, M. I., Escuredo, O., Revilla, I., Vivar-Quintana, A. M., Coello, M. C., Riocerezo, C. P., & Moncada, G. W. (2015). Determination of the Mineral Composition and Toxic Element Contents of Propolis by Near Infrared Spectroscopy. Sensors (Basel, Switzerland), 15(11), 27854-27868. Retrieved from doi:https://doi.org/10.3390/s151127854
Hatefi, M., Mehrabian, S., Nouhi, A., & Rafiee Tabatabaee, R. (2008). Survey of antimutagenic effects of ethanolic extract of propolis by Salmonella typhymurium/microsome Journal of Arak University of Medical Sciences, 11(2), 102-110. (in Persian)
Kalogeropoulos, N., Konteles, S. J., Troullidou, E., Mourtzinos, I., & Karathanos, V. T. (2009). Chemical composition, antioxidant activity and antimicrobial properties of propolis extracts from Greece and Cyprus. Food Chemistry, 116(2), 452-461. doi:https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2009.02.060
Kartal, M., Kaya, S., & Kurucu, S. (2002). GC-MS Analysis of Propolis Samples from Two Different Regions of Turkey, 57(9-10), 905-909.
Kim, J. I., Pant, H. R., Sim, H. J., Lee, K. M., & Kim, C. S. (2014). Electrospun propolis/polyurethane composite nanofibers for biomedical applications. Materials Science and Engineering: C, 44(Supplement C),52-57 doi:https://doi.org/10.1016/j.msec.2014.07.062
Kosalec, I., Bakmaz, M., & Pepeljnjak, S. (2003). Analysis of propolis from the continental and Adriatic regions of Croatia. Acta Pharm, 53(4), 275-285.
Kosalec, I., Bakmaz, M., Pepeljnjak, S., & Vladimir-Knezevis, S. (2004). Quantitative analysis of the flavonoids in raw propolis from northern Croatia. Acta Pharmaceutica, 54, 65-72.
Kujumgiev, A., Tsvetkova, I., Serkedjieva, Y., Bankova, V., Christov, R., & Popov, S. (1999). Antibacterial, antifungal and antiviral activity of propolis of different geographic origin. Journal Ethnopharmacol, 64(3), 235-240. doi:https://doi.org/10.1016/S0378-8741(98)00131-7
Kumazawa, S., Hamasaka, T., & Nakayama, T. (2004). Antioxidant activity of propolis of various geographic origins. Food Chemistry, 84(3), 329-339. doi:https://doi.org/10.1016/S0308-8146(03)00216-4
Lima, G., Lopes, T., Rossetto, M. R., & Vianello, F. (2009). Nutritional composition, phenolic compounds, nitrate content in eatable vegetables obtained by conventional and certified organic grown culture subject to thermal treatment (Vol. 44).
Mello, B. C. B. S., Petrus, J. C. C., & Hubinger, M. D. (2010). Concentration of flavonoids and phenolic compounds in aqueous and ethanolic propolis extracts through nanofiltration. Journal of Food Engineering, 96(4), 533-539. doi:https://doi.org/10.1016/j.jfoodeng.2009.08.040
Moemen Beitullah, J., Mansourian, A., Ismaili, M., Amanluo, M., Mohammadnia, A., & Bahrami, N. (2008). Study of Antimicrobial activity of Propolis extract on the most common oral pathogen microorganisms (Candida albicans, Streptococcus mutans, Actinobacillus) in vitro. Journal of Dentistry (Islamic Society of Iranian Dentists), 21(1), 33-39. (in Persian)
Moreira, L., Dias, L. G., Pereira, J. A., & Estevinho, L. (2008). Antioxidant properties, total phenols and pollen analysis of propolis samples from Portugal. Food and Chemical Toxicology, 46(11), 3482-3485. doi:https://doi.org/10.1016/j.fct.2008.08.025
Nashveh, M., & Nazeri, S. (May, 2015). Antibacterial activity of ethanolic extract of propolis against human pathogenic bacteria. Paper presented at the 1st National Congress of Biology and Natural Sciences of Iran, 24-26 May 2015, Tehran, Iran. https://www.civilica.com/Paper-BSCONF01-BSCONF01_594.html (in Persian)
Onogh, A., Tokmehchi, A., Adib Hesami, M., & Ebrahimzadeh, S. (2010). Study of the effect of alcoholic extract of propolis from west azarbaijan honeybee hives on growth of dermatophytes and non-dermatophytes fungis and analysis of its compound by method.of GC-MS. Urmia Medical Journal, 21(3), 206-214. (in Persian)
Pellati, F., Prencipe, F. P., Bertelli, D., & Benvenuti, S. (2013). An efficient chemical analysis of phenolic acids and flavonoids in raw propolis by microwave-assisted extraction combined with high-performance liquid chromatography using the fused-core technology. Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis, 81-82, 126-132. doi:https://doi.org/10.1016/j.jpba.2013.04.003
Popova, M., Silici, S., Kaftanoglu, O., & Bankova, V. (2005). Antibacterial activity of Turkish propolis and its qualitative and quantitative chemical composition. Phytomedicine, 12(3), 221-228. doi:https://doi.org/10.1016/j.phymed.2003.09.007
Popravko, S. A., Gurevich, A. I., & Kolosov, M. N. (1969). Flavonoid components of propolis. Chemistry of Natural Compounds, 5(6), 397-401. doi:https://doi.org/10.1007/BF00568574
Razavizadeh, B. M., & Niazmand, R. (2019). The Effect of Maceration and Ultrasound Extraction Methods on the Content of Phenolic Compounds of Propolis. Innovative Food Technologies, 6(2), 293-304. doi:https://doi.org/10.22104/jift.2019.3161.1766 (in Persian)
Ristivojević, P., Dimkić, I., Trifković, J., Berić, T., Vovk, I., Milojković-Opsenica, D., & Stanković, S. (2016). Antimicrobial Activity of Serbian Propolis Evaluated by Means of MIC, HPTLC, Bioautography and Chemometrics. PLOS ONE, 11(6), e0157097. doi:https://doi.org/10.1371/journal.pone.0157097
Saturnino da Silva AraÚJo, K., Francisco dos Santos JÚNior, J., Sato, M., Abadio Finco, F., Soares, I., dos Santos Barbosa, R., . . . Maria Botelho Mariano, S. (2016). Physicochemical properties and antioxidant capacity of propolis of stingless bees (Meliponinae) and Apisfrom two regions of Tocantins, Brazil (Vol. 46).
Serra Bonvehí, J., Ventura-Coll, F., & Escolà Jordà, R. (1994). The composition, active components and bacteriostatic activity of propolis in dietetics (Vol. 71).
Shahedi, M. (2012). Antibacterial effect of propolis on some food borne pathogen bacteria. (Unpublished doctoral dissertation), Shahrekord University, Faculty of Veterinary Medicine. (in Persian)
Silva, J. C., Rodrigues, S., Feás, X., & Estevinho, L. M. (2012). Antimicrobial activity, phenolic profile and role in the inflammation of propolis. Food and Chemical Toxicology, 50(5), 1790-1795. doi:https://doi.org/10.1016/j.fct.2012.02.097
Socha, R., Juszczak, L., Pietrzyk, S., Gałkowska, D., Fortuna, T., & Witczak, T. (2011). Phenolic profile and antioxidant properties of Polish honeys. International Journal of Food Science & Technology, 46(3), 528-534. doi:https://doi.org/10.1111/j.1365-2621.2010.02517.x
Teimori, M. (2009). Essential oil analysis and antibacterial activity of Satureja bachtiarica Bunge. in Ardebile province. Journal on Plant Science Researches, 4(2), 19-26. (in Persian)
Tosi, E. A., Ré, E., Ortega, M. E., & Cazzoli, A. F. (2007). Food preservative based on propolis: Bacteriostatic activity of propolis polyphenols and flavonoids upon Escherichia coli. Food Chemistry, 104(3), 1025-1029. doi:https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2007.01.011
Tosic, S., Stojanović, G., Mitic, S., Pavlović, A., & Alagić, S. (2017). Mineral Composition of Selected Serbian Propolis Samples (Vol. 61).
Uzel, A., Sorkun, K. y., Önçağ, Ö., Çoğulu, D., Gençay, Ö., & Sali˙h, B. r. (2005). Chemical compositions and antimicrobial activities of four different Anatolian propolis samples. Microbiological Research, 160(2), 189-195. doi:https://doi.org/10.1016/j.micres.2005.01.002
Wang, J., Sun, B., Cao, Y., Tian, Y., & Li, X. (2008). Optimisation of ultrasound-assisted extraction of phenolic compounds from wheat bran. Food Chemistry, 106(2), 804-810. doi:https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2007.06.062
Woisky, R. G., & Salatino, A. (1998). Analysis of propolis: some parameters and procedures for chemical quality control. Journal of Apicultural Research, 37(2), 99-105. doi:https://doi.org/10.1080/00218839.1998.11100961
Yang, L., Yan, Q.-H., Ma, J.-Y., Wang, Q., Zhang, J.-W., & Xi, G.-X. (2013). High performance liquid chromatographic determination of phenolic compounds in propolis. Tropical Journal of Pharmaceutical Research, 12(5), 771-776. doi:https://doi.org/10.4314/tjpr.v12i5.17
Ziae, M. A., Mannany, R., Mahmoudi, M., Bayat, M., & Mohaghegh, F. (2008). The effects of alcoholic extract of propolis obtained from iran bee hives on the growth of trichophyton mentagrophytis, trichophyton rubrum and trichophyton verrucosum. Journal of Isfahan Medical School, 27(95), 232-241. (in Persian)
Ziaei, A. (2012). Medicinal Plants of Hezar Masjed region. Retrieved from http://haval.blogfa.com/category (in Persian)
)
دوره 9، شماره 1
اردیبهشت 1399صفحه 27-40
- تاریخ دریافت: 15 آبان 1397
- تاریخ بازنگری: 15 دی 1397
- تاریخ پذیرش: 10 بهمن 1397
ارسال نظر در مورد این مقاله