پژوهش و نوآوری در علوم و صنایع غذایی
اثر پوشش خوراکی کیتوزان حاوی عصارۀ گیاه اناریجه (Froriepia subpinnata) بر مدت زمان ماندگاری فیلۀ ماهی تیلاپیای نیل در دمای یخچال
نوع مقاله : مقاله کامل پژوهشی
نویسندگان
1 گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
2 گروه بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
چکیده
ترکیبات ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی طبیعی موجود در عصاره و اسانس گیاهان می‌توانند در پوشش‌های خوراکی برای بسته‌بندی محصولات غذایی مورد استفاده قرار گیرند. این پژوهش با هدف بررسی اثر پوشش خوراکی کیتوزان حاوی عصارۀ گیاه اناریجه بر طول دورۀ نگهداری فیلۀ ماهی تیلاپیای نیل انجام گرفت. پس از تهیۀ ماهیان تازه، به‌غیراز گروه شاهد (تیمار اول)، فیله‌های ماهی با محلول 2 درصد کیتوزان (تیمار دوم)، محلول 2 درصد کیتوزان و 1 درصد عصارۀ اناریجه (تیمار سوم) و محلول 2 درصد کیتوزان و 2 درصد عصارۀ اناریجه (تیمار چهارم) پوشش‌دهی‌شده و به مدت 21 روز در دمای یخچال نگهداری شدند. در ابتدای دورۀ آزمایش و روزهای 7، 14 و 21 شاخص‌های شیمیایی (pH، بازهای ازتۀ فرار و تیوباربیتوریک اسید) و شاخص‌های میکروبی (باکتری‌های مزوفیل، انتروباکتریاسه‌ها، باکتری‌های سرماگرا، کپک و مخمر) و ارزیابی حسی فیله‌ها انجام شد. به‌طورکلی، تیمارهای دارای پوشش کیفیت بهتری نسبت به گروه شاهد ازنظر شاخص‌های میکروبی و شیمیایی نشان دادند. همچنین تیمار پوشش‌داده‌شده با کیتوزان و عصارۀ 2 درصد گیاه اناریجه درزمینۀ شاخص‌های موردمطالعه تا روز 21 نسبت به گروه شاهد تفاوت معنی‌دار (0/05˂P) نشان داده و نسبت به دیگر تیمارها بهترین تیمار شناخته شد. پوشش‌دارکردن فیله‌های تیلاپیا با کیتوزان حاوی 2 درصد عصارۀ گیاه اناریجه موجب بهبود شاخص‌های شیمیایی و میکروبی و افزایش مدت نگهداری تا دو برابر بیشتر از شاهد و تا حداقل 14 روز شد.
کلیدواژه‌ها
اسدی فارسانی، ا.، کردجزی، م.، شعبانپور، ب.، اجاق، س.، و جمشیدی، ا. (1397). اثر خواص ضداکسیداسیونی عصارۀ جلبک قهوه‌ای روی ماندگاری و خواص حسی ناگت ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان طی نگهداری در فریزر با دمای 18- درجۀ سانتی‌گراد. پژوهش و نوآوری در علوم و صنایع غذایی، 7(2)، 149-166. doi:https://doi.org/10.22101/jrifst.2018.07.17.723
اسماعیلی، ف.، تاجیک، ح.، مهدی‌زاده، ت.، و مایلی، م. (1396). بررسی و مقایسه عملکرد آنتی‌اکسیدانتی و تعیین محتوای تام فنلی اسانس و عصاره الکلی-آبی گیاه اناریجه (Pimpinella Affinis). مجله مطالعات علوم پزشکی، 28(5)، 311-320.
اعتمادی، ح.، رضائی، م.، و عابدیان، ع. (1387). پتانسیل آنتی باکتریایی و آنتی اکسیدانی عصاره رزماری (Rosmarinus officinalis) در افزایش عمرماندگاری ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss). علوم و صنایع غذایی ایران، 5(19)، 67-77.
پزشک، س.، رضایی، م.، راشدی، ح.، و حسینی، ه. (1391). مطالعه اثر ضد باکتریایی و ضد اکسیداسیونی عصاره زردچوبه (Curcuma Longa) در شرایط آزمایشگاهی بر ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss). علوم و صنایع غذایی، 9(35)، 77-87.
جرجانی، س.، قلیچی، ا.، و هدایتی فرد، م. (1397). تأثیر پوشش کیتوزان به همراه عصاره سبوس برنج بر زمان ماندگاری ماهی قزل‌آلای رنگین-کمان پرورشی (Oncorhynchus mykiss) طی دوره نگهداری در یخچال. پژوهش‌های صنایع غذایی، 28(3)، 153-167.
حمزه، ع.، و رضایی، م. (1390). ضداکسیداسیونی و ضد باکتریایی پوشش آلژینات سدیم به همراه اسانس آویشن بر فیله ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان نگهداری شده در یخچال. علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، 6(3)، 11-20.
رضاییان، ح.، حسینی، س.، انوشه، ن.، و فرجامی، ب. (1394). بررسی اثر عصاره چای سبز بر کیفیت شیمیایی و میکروبی سوریمی تهیه شده از ماهی کپور نقره‌ای (Hypophthalmichthys molitrix). مجله بهره‌برداری و پرورش آبزیان، 4(1)، 109-119. dor:https://dorl.net/20.1001.1.2345427.1394.4.1.9.7
سازمان ملی استاندارد ایران. (1386). گوشت و فرآورده‌های آن-تعیین pH-روش آزمون مرجع. (استاندارد ملی ایران، شمارۀ 1028، تجدیدنظر اول). برگرفته از http://standard.isiri.gov.ir/StandardView.aspx?Id=11604
سلمانیان، ش.، صادقی‌ماهونک، ع.، و جامسون، م. (1397). تعیین محتوی، ویژگیهای آنتی‌اکسیدانی و شناسایی ترکیب فنولی غالب در عصاره اناریجه به روش کروماتوگرافی مایع با کارائی بالا. علوم و صنایع غذایی ایران، 15(81)، 287-297.
شکوه صارمی، ا.، حبیبی نجفی، م. ب.، حداد خداپرست، م.، و بحرینی، م. (1397). بررسی اثرات آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی عصاره اناریجه در افزایش عمر ماندگاری ماهی کیلکای چرخ شده تلقیح شده با لیستریا مونوسیتوژنز. نوآوری در علوم و فناوری غذایی، 10(4)، 43-54. dor:https://dorl.net/dor/20.1001.1.24234966.1397.10.4.4.3
صادقی، ث.، مورکی، ن.، و هنرور، م. (1400). استخراج عصارۀ گیاه خندل به روش پرکولاسیون و کاربرد آن به‌منظور افزایش زمان ماندگاری در تهیۀ ماریناد فیلۀ میگوی سفید هندی. پژوهش و نوآوری در علوم و صنایع غذایی، 10(2)، 199-216. doi:https://doi.org/10.22101/jrifst.2021.274948.1232
فرجامی، ب.، و حسینی، س. و. (1394). بررسی اثر عصارة آویشن (Zataria multiflora) در کیفیت شیمیایی سوریمی تولیدشده از ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) طی نگهداری در یخچال. شیلات، 68(3)، 447-456. doi:https://doi.org/10.22059/jfisheries.2015.56123
مشایخی، ف.، مرادی، ی.، گوهری اردبیلی، ا.، محمدزاده میلانی، ج.، زارع گشتی، ق.، و رضوانی گیل کلائی، ع. (1392). اثر بسته بندی های مختلف بروی ویژگیهای میکروبی، شیمیایی و حسی فیله ماهی تیلاپیا نیل (Oreochromis niluticus Linnaeus, 1758) نگهداری شده در دمای یخچال. مجله علمی شیلات ایران، 22(1)، 85-100. doi:https://doi.org/10.22092/isfj.2017.110105
مهدی‌زاده، ت.، تاجیک، ح.، رضوی‌روحانی، س.، و ارومیه‌ای، ع. (1391). ارزیابی ویژگیهای ضدباکتریایی، آنتی اکسیدانی و نوری فیلم خوراکی کامپوزیتی نشاسته - کیتوزان حاوی عصاره الکلی پوست انار. مجله مطالعات علوم پزشکی، 23(3)، 315-323
Asadi Farsani, O., Kordjazi, M., Shabanpour, B., Ojagh, S. M., & Jamshidi, A. (2018). The Effect of Antioxidant Properties of Brown Algae (Iyengaria Stellata) Extract on the Shelf-life and Sensory Properties of Rainbow Trout (Oncorhynchus Mykiss)Fillet Nugget during Frozen Storage (-18 °C). Research and Innovation in Food Science and Technology, 7(2), 149-166. doi:https://doi.org/10.22101/jrifst.2018.07.17.723 (in Persian)
Azizkhani, M., & Sodanlo, A. (2021). Antioxidant activity of Eryngium campestre L., Froriepia subpinnata, and Mentha spicata L. polyphenolic extracts nanocapsulated in chitosan and maltodextrin. Journal of food processing and preservation, 45(2), e15120. doi:https://doi.org/10.1111/jfpp.15120
Bahrami, A., Jamzad, M., & Sedaghat, S. (2021). Phytochemicals and Biological Activities of Froriepia subpinnata (Ledeb.) Baill. Extracts. Journal of Medicinal plants and By-product, 10(1), 109-115. doi:https://doi.org/10.22092/jmpb.2020.352614.1295
Barriuso, B., Astiasarán, I., & Ansorena, D. (2013). A review of analytical methods measuring lipid oxidation status in foods: a challenging task. European Food Research and Technology, 236(1), 1-15. doi:https://doi.org/10.1007/s00217-012-1866-9
Cazón, P., & Vázquez, M. (2019). Applications of Chitosan as Food Packaging Materials. In G. Crini & E. Lichtfouse (Eds.), Sustainable Agriculture Reviews 36: Chitin and Chitosan: Applications in Food, Agriculture, Pharmacy, Medicine and Wastewater Treatment (pp. 81-123). Cham: Springer International Publishing.
Esmaeli, F., Tajik, H., Mehdizadeh, T., & Mayeli, M. (2019). Effect of combined application of Pimpinella affinis essential oil and extract in zein edible coating on vacuum packaged rainbow trout fillet quality. Vet Res Forum, 10(2), 109-117. doi:https://doi.org/10.30466/vrf.2019.75360.2008
Esmaili, F., Tajik, H., Mehdizadeh, T., & Mayeli, M. (2017). Determination and comparison of antioxidant activity and phenolic content of pimpinella affinis hydroethanolic extract and essential oil. Studies in Medical Sciences, 28(5), 311-320. (in Persian)
Etemadi, H., Rezaei, M., & Abedian Kenary, A. M. (2008). Antibacterial and antioxidant potential of rosemary extract (Rosmarinus officinalis) on shelf life extension of Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Journal of food science and technology(Iran), 5(19), 67-77. (in Persian)
Fabra, M. J., Lopez-Rubio, A., & Lagaron, J. M. (2014). Nanostructured interlayers of zein to improve the barrier properties of high barrier polyhydroxyalkanoates and other polyesters. Journal of Food Engineering, 127, 1-9. doi:https://doi.org/10.1016/j.jfoodeng.2013.11.022
Fan, W., Chi, Y., & Zhang, S. (2008). The use of a tea polyphenol dip to extend the shelf life of silver carp (Hypophthalmicthys molitrix) during storage in ice. Food Chemistry, 108(1), 148-153. doi:https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2007.10.057
Farjami, B., & Hosseini, S. V. (2015). Effect of thyme extract on the chemical quality of raw surimi produced from Common carp (Cyprinus carpio) during refrigerator storage. Journal of Fisheries, 68(3), 447-456. doi:https://doi.org/10.22059/jfisheries.2015.56123 (in Persian)
Frangos, L., Pyrgotou, N., Giatrakou, V., Ntzimani, A., & Savvaidis, I. N. (2010). Combined effects of salting, oregano oil and vacuum-packaging on the shelf-life of refrigerated trout fillets. Food Microbiology, 27(1), 115-121. doi:https://doi.org/10.1016/j.fm.2009.09.002
Ghaly, A. E., Dave, D., Budge, S., & Brooks, M. S. (2010). Fish Spoilage Mechanisms and Preservation Techniques: Review. American Journal of Applied Sciences, 7(7), 859-877. doi:https://doi.org/10.3844/ajassp.2010.859.877
Gómez-Estaca, J., López-de-Dicastillo, C., Hernández-Muñoz, P., Catalá, R., & Gavara, R. (2014). Advances in antioxidant active food packaging. Trends in Food Science & Technology, 35(1), 42-51. doi:https://doi.org/10.1016/j.tifs.2013.10.008
Hamzeh, A., & Rezaei, M. (2011). Antioxidant and antibacterial effects of sodium alginate coating enriched with thyme essential oil on rainbow trout fillets during refrigerated storage. Iranian Journal of Nutrition Sciences & Food Technology, 6(3), 11-20. (in Persian)
Iranian National Standardization Organization. (2008). Meat and meat products-Measurment of pH-Reference test method. (ISIRI Standard No. 1028, 1st revision). Retrieved from http://standard.isiri.gov.ir/StandardView.aspx?Id=11604 (in Persian)
Jorjani, S., Ghlichi, A., & Hedayati Fard, M. (2018). Effect of chitosan coating enriched with rice-bran extract on the shelf-life of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) during cold storage. Journal of Food Research, 28(3), 153-167. (in Persian)
Maghami, M., Motalebi, A. A., & Anvar, S. A. A. (2019). Influence of chitosan nanoparticles and fennel essential oils (Foeniculum vulgare) on the shelf life of Huso huso fish fillets during the storage. Food Science & Nutrition, 7(9), 3030-3041. doi:https://doi.org/10.1002/fsn3.1161
Mashayekhi, F., Morady, Y., Ashraf Gohari, A., Jafar, M., Zarea, G., & R.G., A. (2013). Effects of different packaging methods on microbial, chimerical and sensory properties of Nile (Tilapia Oreochromis niluticus Linnaeus, 1758) fillets during refrigerator storage. Iranian Scientific Fisheries Journal, 22(1), 85-100. doi:https://doi.org/10.22092/isfj.2017.110105 (in Persian)
Mehdizadeh, T., Tajik, H., Razavi Rohani, S. M., & Oromiehie, A. r. (2012). Antibacterial, antioxidant and optical properties of edible starch-chitosan composite film containing pomegranate peel extract. Studies in Medical Sciences, 23(3), 315-323. (in Persian)
Mei, J., Ma, X., & Xie, J. (2019). Review on Natural Preservatives for Extending Fish Shelf Life. Foods (Basel, Switzerland), 8(10), 490. doi:https://doi.org/10.3390/foods8100490
Monteiro, M. L. G., Mársico, E. T., Mutz, Y. d. S., Castro, V. S., Moreira, R. V. d. B. P., Álvares, T. d. S., & Conte-Junior, C. A. (2020). Combined effect of oxygen-scavenger packaging and UV-C radiation on shelf life of refrigerated tilapia (Oreochromis niloticus) fillets. Scientific Reports, 10(1), 4243. doi:https://doi.org/10.1038/s41598-020-61293-8
Nowzari, F., Shábanpour, B., & Ojagh, S. M. (2013). Comparison of chitosan–gelatin composite and bilayer coating and film effect on the quality of refrigerated rainbow trout. Food Chemistry, 141(3), 1667-1672. doi:https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2013.03.022
Ojagh, S. M., Rezaei, M., Razavi, S. H., & Hosseini, S. M. H. (2010). Effect of chitosan coatings enriched with cinnamon oil on the quality of refrigerated rainbow trout. Food Chemistry, 120(1), 193-198. doi:https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2009.10.006
Pezeshk, S., Rezaei, M., Rashedi, H., & Hosseini, H. (2012). Investigation of antibacterial and antioxidant activity of turmeric extract (Curcuma Longa) on rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) in vitro. Journal of food science and technology(Iran), 9(35), 77-87. (in Persian)
Rezaeian, H., Hoseini, S. V., Anousheh, N., & Farjami, B. (2015). Effect of green tea extract on chemical and microbial quality of surimi prepared from silver carp (Hypophthalmichthys molitrix). Utilization and Cultivation of Aquatics, 4(1), 109-119. dor:https://dorl.net/20.1001.1.2345427.1394.4.1.9.7 (in Persian)
Sadeghii, S., Mooraki, N., & Honarvar, M. (2021). Investigating the Possibility of Extraction of khandal Extract by Percolation Method and its Application in Marinated White Indian Shrimp Fillet. Research and Innovation in Food Science and Technology, 10(2), 199-216. doi:https://doi.org/10.22101/jrifst.2021.274948.1232 (in Persian)
Salmanian, S., Sadeghi Mahoonak, A., & Jamson, M. (2018). Determination of amounts, antioxidant properties and identification of main phenolic compound in Enarijeh (Froriepiasubpinnata) extract by RP-HPLC method. Journal of food science and technology(Iran), 15(81), 287-297. (in Persian)
Savoia, D. (2012). Plant-derived antimicrobial compounds: alternatives to antibiotics. Future Microbiol, 7(8), 979-990. doi:https://doi.org/10.2217/fmb.12.68
Shokoh Saremi, A., Habibi Najafy, M., Hadad khodaparast, M., & Bahrayni, M. (2018). Evaluation of antioxidant and antimicrobial effects of Pimpinella affinis extract on Shelf life of minced kilka fish inoculated with Listeria monocytogenes. Journal of innovation in food science and technology, 10(4), 43-54. dor:https://dorl.net/dor/20.1001.1.24234966.1397.10.4.4.3 (in Persian)
Wang, X., Shan, J., Han, S., Zhao, J., & Zhang, Y. (2019). Optimization of Fish Quality by Evaluation of Total Volatile Basic Nitrogen (TVB-N) and Texture Profile Analysis (TPA) by Near-Infrared (NIR) Hyperspectral Imaging. Analytical Letters, 52(12), 1845-1859. doi:https://doi.org/10.1080/00032719.2019.1571077
)
دوره 11، شماره 1
خرداد 1401صفحه 95-108
- تاریخ دریافت: 22 آذر 1400
- تاریخ بازنگری: 06 اردیبهشت 1401
- تاریخ پذیرش: 07 اردیبهشت 1401
ارسال نظر در مورد این مقاله